ज्या विद्यार्थ्यांनी दहावी किंवा बारावीची
परीक्षा दिली आहे, त्यांना स्पर्धा परीक्षेसाठी तयारी सुरु करणे
महत्त्वाचं आहे. येणाऱ्या काळात, आपल्याला किंवा आपल्या कौशल्यांच्या आवडत्या
ठिकाणी नोकरीसाठी स्पर्धा परीक्षेची तयारी करायला हवी. आणि त्यासाठी आताच योग्य निर्णय
घेण्याची गरज आहे. स्पर्धा परीक्षेत जे उमेदवार यशस्वी झाले आहेत, त्यांच्याशी
संपर्क करून त्यांच्याकडून मार्गदर्शन घेणे गरजेचे आहे.
दहावी-बारावी किंवा
पदवीच्या वर्गात असतानाच स्पर्धा परीक्षांची तयारी केल्यास यश मिळविणे अधिक सोपे
होते. त्यासाठी पूर्वतयारी करायला हवी आणि योग्य वेळी ठामपणे निर्णय घ्यायला हवा.
तयारी कशी करावी ? जाणून घेऊया महत्त्वपूर्ण टिप्स –
तयारीची सुरुवात जे
विद्यार्थी दहावी, बारावीला आहेत, त्यांनी
उन्हाळ्याच्या सुट्टीत जर एम.पी.एस.सी. किंवा यू.पी.एस.सी. साठी घेण्यात येणाऱ्या
फाउंडेशन कोर्सला प्रवेश घेतला, तर त्यांना योग्य दिशा मिळू शकेल. स्पर्धा
परीक्षेत जे उमेदवार यशस्वी झाले आहेत, त्यांच्याशी संपर्क करून त्यांच्याकडून
मार्गदर्शन घेणे गरजेचे आहे. यशस्वी उमेदवारांची मार्गदर्शनपर
व्याख्याने ऐकावीत. त्यांची विविध मासिके, वर्तमानपत्रे, नियतकालिके
यांमधून प्रकाशित झालेल्या मुलाखती वाचाव्यात.
कोणती शाखा निवडाल ?
बऱ्याचदा आपल्या पाल्यांना पुढे स्पर्धा
परीक्षेसाठी पाठवायचे असल्याने दहावीनंतर कला शाखा निवडायची, की
विज्ञान शाखा, असा प्रश्न पडतो. खरे तर विद्यार्थ्यांनी दहावीनंतर
विज्ञान शाखेकडे वळावे. यामुळे इंग्रजी सुधारते, त्याचप्रमाणे अधिक अभ्यास करण्याची सवय
लागते. बारावीनंतर मात्र ज्यांना भविष्यात स्पर्धा परीक्षा देऊनच करिअर करायचे आहे
त्यांनी वैद्यकीय किंवा अभियांत्रिकी शाखेत शक्यतो वेळ खर्ची घालवू नये. दहावी, बारावीपासून
स्पर्धा परीक्षेची तयारी सुरू केली तर निश्चितपणे कोणती ना कोणती नोकरी मग वर्ग-१
असे अथवा वर्ग-२ पदाची नोकरी हमखास मिळू शकते.
जनरल नॉलेज वाढवा - स्पर्धा परीक्षेमध्ये सामान्य अध्ययन
(जनरल नॉलेज) या विषयावर अधिकाधिक प्रश्न पूर्वपरीक्षेपासून मुख्य परीक्षा व
मुलाखतीपर्यंत विचारले जातात. त्यामुळे सामान्य अध्ययन या घटकासाठी पाचवी ते
बारावीपर्यंतची सर्व पुस्तके काळजीपूर्वक वाचा. विद्यार्थ्यांनी
वर्तमानपत्रांचे बारकाईने वाचन केले पाहिजे. विशेषत: इंग्रजी वर्तमानपत्रे
वाचण्याचा सराव केला पाहिजे. वर्तमानपत्रातील क्रीडा घडामोडींशी संबंधित पान वाचून
त्याच्या नोंदी कराव्यात. वर्तमानपत्रे ही सामान्य अध्ययनासाठी
त्याचबरोबर निबंधासाठी व मुख्य परीक्षेच्या वैकल्पिक विषयांसाठी फार महत्त्वाची
भूमिका बजावतात. वर्तमानपत्राचा या परीक्षांसाठी २० ते २५ टक्के वाटा आहे.
त्यामुळे लहानपणापासून मुलांना वर्तमानपत्रे वाचण्याबाबत प्रवृत्त केले पाहिजे.
1. समयसुचकता : स्पर्धा
परीक्षेची तयारी करण्यासाठी सहाय्य असलेल्या साहित्याची सुरुवात करण्यासाठी समयप्रबंधन
खूप महत्त्वाचं आहे. सुरूवातीला शक्य असल्यास तुम्ही बरोबर पाठवणारी टाईमलाईनचे डाटा
ठेवणे आवडेल.
2. महत्वपूर्ण विषयांच्या नोंदी: प्रथमपणे, तुम्हाला कोणते विषय आवडतात याची यादी करा. आणि अभ्यासाला सुरुवात
करा. तुम्हाला आपल्या विषयांची आवड असावी म्हणजे अभ्सास करतांना गोडी निर्माण होईल.
3.पुस्तके वाचणे: स्पर्धा
परीक्षेत सर्वात महत्त्वाच्या घटकातून एक आहे सामान्य अध्ययन (जनरल नॉलेज). या घटकासाठी, तुम्ही
योग्य पुस्तके वाचावीत. त्यामुळे तुम्हाला प्रश्नाचे योग्य उत्तरे सोडवण्यासाठी आणि
मुख्य परीक्षेपर्यंत तयारी करण्यासाठी पुस्तके वाचावी
4. वर्तमानपत्रे वाचणे: सर्वात महत्त्वाचे घटक म्हणजे वर्तमानपत्रे. यातून तुम्ही समाजातील घडामोडी, संघटना, आणि
प्रश्नपत्रिकेची सवय घेऊन प्रश्नाच्या प्रकारावर वाट करू शकता.
5. प्रश्नपत्रिका उत्तरांचे सराव: प्रश्नपत्रिका उत्तरांचे सराव करण्यासाठी, तुम्ही अध्यायवार प्रश्नांचे सराव करू शकता.
ह्यामध्ये, तुम्हाला आत्मविश्वास आणि प्रतिसादीत्व वाढवण्याची संधी मिळेल.
6. विशेष अध्ययनाची साधने: काही विशेष अध्ययनाची साधने, जसे कि मनाचे संतुलन, तंत्रज्ञान, कला
अध्ययन, इत्यादी, तुम्हाला आपल्या परीक्षेच्या प्रकारानुसार केली पाहिजेत.
7. मॉक परीक्षा सोडवणे: मॉक परीक्षा सोडवून तुम्ही आपल्या तयारीची गुणवत्ता वाढवू शकता. ह्यामध्ये, तुम्ही
परीक्षेच्या प्रकारानुसार बदलतील आणि प्रश्नपत्रिकेची वाट पाहु शकता.
8. संपर्क: जर तुम्हाला
काही प्रश्ने किंवा संदेश असतील तर, तुम्हाला तुमच्या व्याक्तिगत अभ्यासक्रमात
विशेषज्ञांच्या सहाय्याची गरज पडू शकते. या प्रकारे, तुम्हाला तुमच्या समग्र तयारीच्या विशेषज्ञांचा
मार्गदर्शन मिळू शकतो आणि आधुनिक परीक्षा पद्धतींच्या आधारे तुम्हाला मार्गदर्शन मिळवू
शकतो.
9. स्वतंत्र अभ्यास: स्वतंत्र
अभ्यास केलेले प्रश्नांचे उत्तर, मॉक परीक्षा, आणि
वर्गबाहेर परीक्षांचे नमुने सोडवणे ह्यातून तुम्हाला आत्मविश्वास वाढवू शकते. हे वेगवेगळ्या
प्रकारांच्या प्रश्नांच्या संग्रहातून अभ्यास करणे महत्त्वाचे आहे.
10. स्वास्थ्यावर लक्ष देणे: स्पर्धा परीक्षेची तयारी करण्याच्या वेळी, तुम्हाला तुमच्या स्वास्थ्यावरही लक्ष देणे
आवश्यक आहे. स्वस्थ आणि उत्तम आत्मसमर्पण करणे हे तुमच्या यशात महत्त्वाचे आहे.
11. मॉक परीक्षा आणि पुनरावलोकन: तुम्ही स्पर्धा परीक्षेसाठी मॉक परीक्षा देण्याची प्रथा स्थापित करू शकता. ह्या
परीक्षेमध्ये तुम्हाला तुमची तयारीची स्थिती समजता येईल आणि किमान एका परीक्षेत स्थान
तोडवून बघा यासाठी त्यात अभ्यास करावा.
12. मार्गदर्शन आणि प्रश्नांची समीक्षा: समर्थक संपर्क केल्याने आणि संघटनांच्या मार्गदर्शनाने, तुम्हाला
आपल्या अभ्यासाची समीक्षा करायला मदत होईल. तुमच्या प्रश्नपत्रिकेच्या मॉडल उत्तरांची
समीक्षा करण्यासाठी मार्गदर्शन मिळेल.
13. ध्यानात ठेवा: तुम्हाला
स्वतंत्र अभ्यास करण्याच्या संधी उत्कृष्ट प्रतिसाद मिळावे तर, ध्यान
केंद्रित करण्याची गरज आहे. उत्तर लिहिण्याच्या दरम्यान एकांतीत बसणे, चर्चा
करणे आणि अभ्यास करणे हे महत्वाचे आहे.
14. नियमित अभ्यास: स्वतंत्र
अभ्यासामध्ये नियमितता हे अत्यंत महत्त्वाचं आहे. दर दिवसी नियमित वेळा अभ्यास करावा,
15. आणि शेवटी: स्पर्धा
परीक्षेसाठी तयारी करताना, सर्वात महत्त्वाचं तुमचं आत्मविश्वास वाढत
असावं चालू राहावं. तुम्हाला स्वतंत्रता, नियमितता, आणि संघटनेतील वेगाने वाढ होणारे आहे. तुम्हाला
तुमच्या लक्ष्यात पोहोचण्यासाठी सामर्थ्याने काम करायला पाहिजे.
अशा प्रकारे आपण स्पर्धा परीक्षेची तयारी करण्यास
आणि यश मिळवण्यास तयार होऊ शकतो. तुम्हाला ही प्रक्रिया समजून घ्यावी लागेल, तेव्हा
आपल्याला आपली योग्यता समजेल.